Ból stawów

Stawy są to ruchome połączenia dwóch lub więcej kości. W celu zminimalizowania tarcia, występującego podczas poruszania się kości – ich powierzchnie stawowe uzbrojone są chrząstką szklistą, czyli tkanką odporną na ścieranie. Dodatkowo stawy zbudowane są ze ścięgien, więzadeł, łękotek i kaletek. Stawy wymagają regularnego smarowania, by mogły pracować płynnie – w tym celu są wyposażone w błonę maziową, która wytwarza smarowidło, czyli maź stawową.

Największe stawy w szkielecie człowieka to:

• staw łokciowy
• staw ramienny
• staw kolanowy
• staw staw biodrowy

Z powodu różnych chorób lub urazów może dojść do podrażnienia bądź stanu zapalnego stawów, co objawia się bólem, rozgrzaniem, pieczeniem i unieruchomieniem stawu.

Przyczyny bólu stawów

• Zwichnięcie stawu (inaczej: dyslokacja, przemieszczenie, wybicie)

Jest to uszkodzenie, polegające na utracie połączenia między powierzchniami stawowymi kości, która prowadzi do zmiany ułożenia kości wewnątrz torebki stawowej lub do całkowitego wypadnięcia z niej kości. Bardzo często podczas zwichnięcia stawu mogą zostać uszkodzone więzadła, łąkotki lub chrzęści, a także może dojść do rozerwania torebki stawowej. Zwichnięty staw traci stabilność, przez co dochodzi do uciskania nerwów lub naczyń krwionośnych.

Głównymi przyczynami zwichnięcia stawów mogą stać się:

• uraz mechaniczny,
• wiotkość mięśni, które stabilizują staw,
• dysfunkcja wrodzona,
• nowotwory lub procesy zapalne.

Zwichnięcie może objawiać się bardzo silnym bólem, opuchlizną lub zasinieniem. Dodatkowo dochodzi do utrudnionego poruszania w obrębie stawu.

• Podwichnięcie

Polega na niecałkowitym zwichnięciu, które ogranicza się do przesunięcia względem siebie powierzchni stawowych bez zupełnej utraty połączenia między nimi. Najczęściej podwichnięcie występuje z przyczyny urazu, w wyniku którego torebka stawowa nadmiernie się rozciąga. Objawy są podobne jak w zwichnięciu.

• Skręcenie (dystorsja)

Jest to uraz, który polega na patologicznym zwiększeniu zakresu ruchu stawu. Skręcenie może doprowadzać do uszkodzenia takich elementów stawu, jak więzadła, torebka stawowa, chrzęści, a czasem również kości. Objawami skręcenia są: obrzęk, zasinienie skóry, silny ból, który uniemożliwia normalne poruszanie stawu.

• Stłuczenie

Jest to uraz stawu, występujący wskutek bodźców zewnętrznych. Stłuczenie ogranicza się do tkanek miękkich stawu – z powodu przemieszczenia się kości uszkodzeniu ulegają więzadła, ścięgna i mięśnie. Najczęściej ten problem dotyka sportowców i z reguły dotyczy stawu kolanowego, skokowego bądź nadgarstka. Objawami stłuczenia są zasinienia skóry, bardzo silny ból podczas ruchu, opuchnięcie, tkliwość przy dotyku.

Zakaźne choroby, które powodują ból stawów:

• Wirusowe zapalenie wątroby (WZW, żółtaczka)

Jest to różnego rodzaju dysfunkcja wątroby spowodowana przez wirusy. Objawy WZW mogą być różne np. wymioty, nudności, zaburzenia apetytu, ból brzucha, stan podgorączkowy. Oprócz tych objawów mogą wystąpić bóle stawów.

• Grypa

Jest to choroba układu oddechowego o ostrym przebiegu, wywoływana przez wirus grypy. Zakażenie wirusem grypy przenosi się na drodze kropelkowej. Nasilenie zachorowań przypada na okres przesilenia wiosennego i jesiennego, kiedy odporność organizmu jest obniżona. Najczęściej choroba ma charakter obłożny. Nie należy jej ignorować, ponieważ może powodować poważne powikłania, a nawet śmierć. Grypa objawia się m.in.: wysoką gorączką, bólami głowy, dreszczami, nieżytem nosa, bólem gardła, suchym kaszlem, uczuciem zmęczenia i osłabienia, brakiem łaknienia, a także bólami stawów.

• Borelioza (krętkowica kleszczowa, choroba z Lyme)

Jest to groźna choroba przenoszona przez kleszcze. Jej rozpoznanie opiera się głównie na zaobserwowaniu tzw. rumienia wędrującego. Jest to zmiana skórna, która początkowo przybiera kształt regularnego okręgu, którego granice stopniowo się rozszerzają. Najczęściej objawami boreliozy są: zanik lub zaburzenie słuchu, bóle skóry, odczuwanie zimna lub gorąca bez wpływu bodźców zewnętrznych, paraliż twarzy, drganie lub skurcze mięśni, ogóle osłabienie, zmiany wzrokowe, upośledzona mowa, przygnębienie, oszołomienie. W niektórych przypadkach może dochodzić do obrzęku i silnych bólów stawowych.

Inne schorzenia, powodujące bóle stawów:

• Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK, choroba Bechterewa, choroba Marie-Strümplla-Bechterewa)

Jest to choroba autoimmunologiczna o przewlekłym przebiegu, która obejmuje stawy międzykręgowe, stawy krzyżowo-biodrowe oraz więzadła międzykręgowe, co prowadzi do zesztywnienia kręgosłupa. Główne objawy to silne bóle kręgosłupa, szczególnie jego dolnego odcinka, czasami bóle pięt oraz bóle i zesztywnienie żeber.

• Zapalenie torebki stawowej (PHS, zamrożony bark, adhezyjne zapalenie torebki stawowej)

Jest to choroba najczęściej dotykająca kobiety w wieku od 40 do 60 lat, której przyczyna jest nie do końca poznana. Powoduje głównie unieruchomienie stawu i silne bóle.

• Fibromialgia

Jest choroba nie dokładnie zbadana, której mechanizm polega na nieprawidłowości odczuwania bólu. Objawia się przewlekłym, ogólnym bólem stawów i mięśni oraz występowaniem punktów ciała nadwrażliwych na ucisk.

• Dna moczanowa

Dna moczanowa jest chorobą przewlekłą, polegającą na spowolnieniu metabolizmu kwasu moczowego, który powstaje z puryn. Powody tej przypadłości to niezdrowa dieta i styl życia, spowalniające przemianę materii. Zwiększone stężenie kwasu moczanowego prowadzi do odkładania się kryształów moczanu w tkankach okołostawowych. Charakterystyczny jest ostry, nagły ból stawów. Staw ulega obrzękowi i staje się tkliwy. Objawy te zazwyczaj pojawiają się rano, często po obfitym posiłku i spożyciu alkoholu. Nieleczone schorzenie samoistnie ustępuje w przeciągu kilku dni lub tygodni, lecz powraca.

Zapalenie kości i stawów

• Łuszczycowe zapalenie stawów

Jest to choroba zapalna o charakterze przewlekłym, która charakteryzuje się powiązaniem zapalenia stawów z łuszczycą skóry. Przebieg choroby może być rozmaity, charakteryzujący się zaostrzeniami i długimi remisjami. Objawia się poprzez: obrzęk stawów, zaczerwienienie i napięcie skóry w okolicy stawów, bólami przy uciskaniu oraz ograniczoną funkcją stawów.

• Gorączka reumatyczna

Jest to autoimmunologiczna choroba ogólnoustrojowa. Występuje wskutek powikłań paciorkowcowego zapalenia gardła. Schorzenie objawia się poprzez: zapalenie i bolesność największych stawów, zapalenie serca oraz pląsawicę.

• Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Jest to choroba autoimmunologiczna, która obejmuje zmiany stawów, ale też może dawać objawy pozastawowe i ogólnoustrojowe. Najczęściej objęte są stawy rąk. Objawami RZS są: ból i obrzęknięcie stawów oraz ich zesztywnienie. Dochodzi do zanikania mięśni w okolicy zajętych stawów. Może dochodzić do zapalenia ścięgien. Charakterystyczne dla RZS są zniekształcenia dłoni.

• Toczeń rumieniowaty układowy (SLE)

Toczeń rumieniowaty jest chorobą autoimmunologiczną, obejmującą tkanki łączne. Odmiana układowa tocznia rumieniowatego może zajmować różne partie ciała. W przypadku, kiedy procesem chorobowym zajęte są stawy (zwykle nadgarstkowe, kolanowe oraz stawy palców rąk i stóp) dochodzi do bolesności i obrzęku stawów. Ból może przenosić się z jednego stawu na inny.

Inne przyczyny bólu stawów

Do innych przyczyn bólu stawów należą:

• rak kości,
• hemofilia,
• nadczynność przytarczyc,
• choroba Pageta.

Metody leczenia bólu stawów

Istnieje kilka metod leczenia bólu stawów. Niestety pomimo dostępności wielu innych rozwiązań, lekarze najczęściej przepisują leki przeciwbólowe doustne, które są bardzo szkodliwe dla układu trawienia. Poniżej zamieszczono informacje dotyczące alternatywnych sposobów leczenia bólu stawów z zakresu fizjoterapii.

• Elektrostymulacja prądami TENS

W łagodzeniu bólu stawów doskonale sprawdza się sprzęt do elektrostymulacji TENS, którego działanie polega na blokowaniu odczuć bólowych w ten sam sposób, co leki doustne. Różnica jest taka, że TENS stymuluje nerwy przezskórnie, dzięki czemu oszczędza układ pokarmowy. Sprzęt do elektrostymulacji stawów mogą wykorzystywać nie tylko profesjonaliści, ale również pacjenci samodzielnie w domu. Jest to całkowicie bezpieczne i bardzo proste. Do wykonania elektrostymulacji stawów służą specjalne podręczne urządzenia, do których podłącza się przewody z elektrodami. Elektrody z kolei umieszcza się na skórze w miejscu bólu. Mogą być one np. samoprzylepne lub tekstylne mocowane na ciele przy użyciu opasek elastycznych. Sprzęt do elektrostymulacji stawów wysyła słabe impulsy elektryczne, odczuwalne na skórze jako mrowienie. Zabieg przynosi natychmiastową ulgę.

• Ultradźwięki i laser

Ultradźwięki i laser to metody fizykalne, które same w sobie nie zlikwidują bólu stawów, ale działają przeciwzapalnie. Stan zapalny występuje w przypadku urazów i niektórych chorób, co często nasila ból stawów. Fizykoterapię z użyciem ultradźwięków i lasera można przeprowadzać nie tylko w gabinetach rehabilitacji, ale także w domu. Najbardziej skuteczny jest sprzęt do elektrostymulacji stawów, który łączy w sobie również funkcje lasera i ultradźwięków. Jednym z takich elektrostymulatorów jest model ECO240.

• Jonoforeza i termoterapia

Jonoforeza i termoterapia to metoda elektroterapii, która polega na wprowadzaniu przezskórnie leków o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. Można dodatkowo zastosować termoterapię, czyli podgrzewanie tkanek, które wspomaga działanie jonoforezy. Obie metody często występują jako dodatkowe zabiegi w sprzęcie do elektrostymulacji stawów. Do elektrostymulatorów z jonoforezą i termoterapią należą: ECO80, ECO88, ECO99, ECO240.